τηλεπικοινωνίες

Κάθε μέθοδος κατάλληλη να μεταδώσει πληροφορίες μακρύτερα από εκεί που φτάνει συνήθως η ανθρώπινη φωνή. Από την ευρύτατη αυτή έννοια εξαιρείται η μεταβίβαση γραπτών μηνυμάτων ή άλλων αντικειμένων (ταχυδρομείο) και περιλαμβάνονται μόνο τα οπτικά, ακουστικά, ηλεκτρικά και ηλεκτρομαγνητικά σήματα. Η τ. προϋποθέτει μετάφραση της πληροφορίας σε ένα καθορισμένο κώδικα, μετάδοση του σήματος και ακόλουθη αποκωδικοποίησή του. Ο κώδικας που εφαρμόζεται πρέπει να είναι μονοσήμαντος, ώστε να επιτρέπει τη σωστή μετάφραση από τον παραλήπτη. Η μετάδοση πληροφοριών γρήγορα και σε μεγάλες αποστάσεις αρχίζει από τα πρώτα στάδια του κοινωνικού βίου, με τα πρωτόγονα συστήματα ακουστικών σημάνσεων (ταμ-ταμ), οπτικών (φωτιές, καπνοί, αντανακλάσεις ηλιακών ακτίνων σε κάτοπτρα κλπ.). Σημαντικό βήμα έγινε με την επινόηση του οπτικού τηλέγραφου από τον Κλοντ Σαπ (1763-1805). Ο τηλέγραφος αυτός αποτελείται από ένα σύστημα αξόνων, που ελέγχονται από σχοινιά και τροχαλίες και παίρνουν θέσεις αντίστοιχες σε γράμματα του αλφάβητου ή σε συμβατικά σήματα. Διαδοχικοί σταθμοί, εφοδιασμένοι με τηλεσκόπιο, μεταβίβαζαν το σήμα και έτσι εξασφαλίστηκε (1794), η επικοινωνία Παρισιού - Λίλλης, με 16 σταθμούς σε κάθε 14 χλμ. Οι σύγχρονες εξελίξεις στις τ. αρχίζουν με την ανακάλυψη της στήλης του Βόλτα και τη χρήση του ηλεκτρισμού. Οι πρακτικές εφαρμογές των ηλεκτρομαγνητών οδήγησαν, τελικά στην κατασκευή του τηλέγραφου, ο οποίος, ύστερα από διαδοχικές επινοήσεις και τελειοποιήσεις, έφτασε στη συσκευή και στο σύστημα Μορς, που χρησιμοποιείται ακόμα για την πρακτική του ασφάλεια και την απλότητα της λειτουργίας του. Η πρόοδος συνεχίστηκε ραγδαία με την πρακτική εφαρμογή του τηλεφώνου. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μελετήθηκαν συστηματικά σε βελτιωμένες πρακτικές εφαρμογές που οδήγησαν στην τηλεόραση. Ηλεκτρονική τεχνολογία, ψηφιακά δίκτυα. Με τον όρο τηλεπικοινωνίες σήμερα, εννοούμε την ηλεκτρονική εκπομπή και λήψη ήχου, δεδομένων (data), fax, φωτογραφιών, φωνής, video και άλλων πληροφοριών μεταξύ συνδεδεμένων συστημάτων, χρησιμοποιώντας ψηφιακές ή αναλογικές τεχνικές. Οι σύγχρονες τεχνικές για τη μετάδοση πληροφοριών είναι οι εξής: α) Ασύρματα δίκτυα: Τα ασύρματα δίκτυα χρησιμοποιούν ως μέσο μετάδοσης τον αέρα. Οι δορυφορικές επικοινωνίες, η κινητή τηλεφωνία, οι παράκτιες ραδιοεπικοινωνίες (για την επικοινωνία μεταξύ πλοίων και ξηράς) και η τηλεειδοποίηση είναι μερικές από τις κυριότερες εφαρμογές των ασύρματων δικτύων. Τα δορυφορικά συστήματα επικοινωνιών εκπέμπουν τα σήματα από σταθμούς (tranceivers - transmitter/receiver = πομποδέκτες) τοποθετημένους στη γη, σε δορυφόρους που είναι τοποθετημένοι σε γεωστατική τροχιά σε απόσταση 36.000 χλμ. πάνω από τη γη. Σε αυτή την τροχιά, οι δορυφόροι συγχρονίζονται με την περιστροφή της γης και παραμένουν πάνω από μία συγκεκριμένη θέση. Οι πομποδέκτες λειτουργούν είτε στην C-band (με συχνότητα λειτουργίας από 4-6 GHz) είτε στην Ku-band (συχνότητες λειτουργίας 11-14 HGz) είτε στην ka-band (συχνότητες λειτουργίας 20-30 GHz). Οι δορυφορικές επικοινωνίες χρησιμοποιούνται στην τηλεφωνία, στην τηλεόραση και στη μετάδοση δεδομένων (data). Οι δορυφορικές κεραίες ποικίλλουν σε μήκος διαμέτρου από 1 έως 10 μ. Το μέγεθος της κεραίας εξαρτάται από τις απαιτήσεις της επικοινωνίας. Τα VSAT (μικρά τερματικά δορυφορικής επικοινωνίας) χειρίζονται ταχύτητες επικοινωνιών μέχρι 56 kbps και είναι σχετικά φθηνά. Τα VSAT χρησιμοποιούνται πολύ αποτελεσματικά σε περιπτώσεις μη επαρκούς τηλεπικοινωνιακής υποδομής και για τις ανάγκες επικοινωνίας απομακρυσμένων εγκαταστάσεων, όπως εργοτάξια, ξενοδοχεία κλπ. Η κινητή τηλεφωνία χρησιμοποιεί το σύστημα GSM που είναι πανευρωπαϊκό πρότυπο και αποτελεί την πλέον εξελιγμένη λύση. Το GSM είναι κυψελικό δίκτυο (cellular network) με συχνότητα λειτουργίας στα 900 MHz. Αποτελείται από πομποδέκτες ο καθένας από τους οποίους καλύπτει τη δική του περιοχή, που εφάπτεται με τις άλλες όπως τα κελιά των κυψελών. Είναι ψηφιακό δίκτυο και επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων (data - ταχύτητα μετάδοσης 9.600 bps). Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής πρέπει να είναι εφοδιασμένος με ειδική κάρτα (PCMCIA) για να μεταδώσει δεδομένα μέσω της κινητής τηλεφωνίας. Η παράκτια ραδιοεπικοινωνία εξυπηρετεί την εσωτερική και διεθνή επικοινωνία μεταξύ πλοίων και ξηράς· λειτουργεί στα υπερβραχέα (VHF), μεσαία (MF), βραχέα (HF) και επίσης χρησιμοποιεί το Δορυφορικό Ναυτιλιακό Σύστημα (INMARSAT). β) Δημόσιο Δίκτυο Μετάδοσης και Μεταγωγής Πακέτων Δεδομένων (για την Ελλάδα HELLASPAC): Με το δίκτυο αυτό επιτυγχάνεται η επικοινωνία δεδομένων (data - πρωτόκολλο επικοινωνίας X.25 - X.28 - X.75) μεταξύ συστημάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Παρέχει τη δυνατότητα επικοινωνίας με άλλους χρήστες του δικτύου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η πρόσβαση από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή στο δίκτυο μπορεί να γίνει με σταθερή ζεύξη ή μέσω μιας απλής τηλεφωνικής γραμμής. Το δίκτυο αυτό μπορεί να καλύψει ανάγκες για μεταβίβαση, άντληση ή αποθήκευση πληροφοριών, οποιασδήποτε επιχείρησης ή ιδιώτη σε διάφορους τομείς εφαρμογών της πληροφορικής. Ειδικότερα, το δίκτυο αυτό ενδιαφέρει τεχνικές και εμπορικές επιχειρήσεις, τουριστικές, ναυτιλιακές, αεροπορικές και εν γένει μεταφορικές επιχειρήσεις, βιομηχανίες, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, εκπαιδευτικά και ερευνητικά κέντρα, δημόσιες υπηρεσίες, ελεύθερους επαγγελματίες κ.ά. Μια άλλη τεχνική που ονομάζεται Frame Relay παρέχει υπηρεσίες παρόμοιες με αυτές που παρέχει το πρωτόκολλο X.25 αλλά επιτυγχάνει υψηλότερες ταχύτητες και είναι αποτελεσματικότερο. γ) Ψηφιακό Δίκτυο Δεδομένων (για την Ελλάδα HELLASCOM): Πρόκειται για ανεξάρτητο δίκτυο μεταβίβασης δεδομένων υψηλών ταχυτήτων και λειτουργεί σε αμιγώς ψηφιακό περιβάλλον. Αποτελεί ιδανική λύση για χρήστες που απαιτούν ανταλλαγή μεγάλου όγκου πληροφοριών και υψηλή ποιότητα μετάδοσης με ευελιξία, αξιοπιστία, ασφάλεια και οικονομία. Το δίκτυο αυτό παρέχει στους χρήστες μισθωμένα σταθεροζευκτικά κυκλώματα, με ταχύτητες που αρχίζουν από 2400 b/s μέχρι 2 Mb/s. Παρέχει δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας από σημείο προς σημείο και από σημείο προς πολλαπλά σημεία (broadcasting μεταδόσεις). δ) Integrated Services Digital Network ISDN (Ψηφιακό Δίκτυο Ενοποιημένων Υπηρεσιών): To ISDN είναι ψηφιακό δίκτυο που παρέχει τη δυνατότητα μεταβίβασης φωνής, εικόνας, κειμένου, δεδομένων και πλήθους ακόμη συμπληρωματικών υπηρεσιών, μέσα από ένα ζεύγος αστικού δικτύου και από μία μόνο σύνδεση για όλα τα τερματικά. Παρέχει ψηφιακές επικοινωνίες τόσο σε επιχειρηματικές δραστηριότητες όσο και σε οικιακές εφαρμογές (εποπτεία του σπιτιού και έλεγχος των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού από μακριά). Με το ISDN χρειάζεται μόνο μία σύνδεση (ένα ζευγάρι αστικού δικτύου) για να παρέχονται πολλές μορφές επικοινωνίας, ενώ θα χρειάζονταν περισσότερες συνδέσεις (διαφορετικά ζεύγη στο αστικό δίκτυο) για σύνδεση με το τηλεφωνικό δίκτυο, άλλη με το telex, άλλη με το HELLASPAC κ.λπ. Από τις εντυπωσιακότερες εφαρμογές του ISDN είναι το εικονοτηλέφωνο με κίνηση και χρώμα. To ISDN στάνταρντ είναι το Narrow Band ISDN με μέγιστη ταχύτητα 2 Mb/s και χρησιμοποιεί χάλκινα καλώδια. Το Πανευρωπαϊκό Ψηφιακό Δίκτυο Ενοποιημένων Υπηρεσιών (Euro-ISDN) είναι το αποτέλεσμα μιας μεγάλης πανευρωπαϊκής προσπάθειας για την εναρμονισμένη εισαγωγή του ISDN (που βασίζεται στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων - ETSI) και που όλοι οι ευρωπαϊκοί φορείς εκμετάλλευσης δικτύου θα εφαρμόσουν. Στο Euro-ISDN παρέχονται δύο τύποι πρόσβασης: η βασική (Βasic Rate Access - BRA, δύο διοδεύσεις των 64 Kb/s και μία των 16 Kb/s) και η πρωτεύουσα (Primary Rate Access - PRA, 30 διοδεύσεις των 64 Kb/s για ισάριθμες ταυτόχρονες επικοινωνίες των χρηστών της δευτερεύουσας και μία ακόμη των 64 Kb/s). Το επόμενο βήμα είναι το ISDN ευρείας ζώνης Β-ISDN, Broad Band ISDN), το οποίο διεθνώς είναι πιο γνωστό ως δίκτυο ATM (Asynchronous Transfer Mode) και λειτουργεί στην περιοχή των megabitgigabit. Το δίκτυο αυτό παρέχει τη δυνατότητα για υπηρεσίες πολυμέσων (multimedia) και γενικότερα εξυπηρετεί χρήστες που μεταβιβάζουν μεγάλο όγκο πληροφοριών, διασύνδεση τοπικών δικτύων (LAN), μεταβίβαση video, εικόνας σε πολύ υψηλές ταχύτητες. Οι εφαρμογές του ISDN είναι πολλές και ποικίλες. Μερικές από αυτές είναι η τηλεδιάσκεψη (videoconference), που μειώνει υπερβολικά τις μετακινήσεις και το κόστος των ταξιδίων και αυξάνει την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα, η τηλεεργασία, η τηλεεκπαίδευση, η τηλεϊατρική και η τηλεδιάγνωση, τραπεζικές εφαρμογές, συστήματα backup μεταφοράς δεδομένων και πολλές άλλες. ε) Τηλεεικονογραφία (Videotex): Αποτελεί υπηρεσία προστιθέμενης αξίας (υ.π.α.) ενός τηλεπικοινωνιακού δικτύου. Με την υπηρεσία αυτή παρέχεται η δυνατότητα, από την απλή τηλεφωνική σύνδεση με κατάλληλο τερματικό, για άμεση πρόσβαση σε βάσεις πληροφοριών Videotex της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το τερματικό Videotex είναι πολύ απλό στον χειρισμό και δεν απαιτείται από τον χρήστη να έχει ειδικές γνώσεις στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Οι πληροφορίες απεικονίζονται στην οθόνη του τερματικού με τη μορφή κειμένου και γραφικών σχημάτων. στ) Message Handling System M.H.S. (Σύστημα Χειρισμού Μηνυμάτων MHS X.400/X.435/X.500): Είναι τηλεπικοινωνιακή υπηρεσία γρήγορου, πρακτικού, συνεπούς και αποτελεσματικού συστήματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στην περίπτωση του συστήματος αυτού, το κείμενο της επιστολής που θέλουμε να αποσταλεί σε κάποιον χρήστη συντάσσεται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τη συνέχεια αναλαμβάνει ένα ειδικό πρόγραμμα (User Agent), που είναι εγκατεστημένο στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, να προωθήσει το κείμενο στον συγκεκριμένο αποδέκτη με τη βοήθεια μιας μονάδας μεταφοράς μηνύματος (MTA - Message Transfer Agent). (Βλ. λ. ψηφιακή τεχνολογία). Εγκαινιάζεται η δεύτερη άμεση τηλεφωνική επικοινωνία Αθήνα - Νέα Υόρκη· συγκλονιστικό γεγονός για την Ελλάδα του τέλους της δεκαετίας του ‘40 (φωτ. από την έκδ. «100 + 1 χρόνια Ελλάδα»).